Usytuowanie i wykorzystanie uwarunkowań terenowych

Średniowieczna warownia w Janowicach Wielkich jest przykładem rozbudowanego w kilku fazach zamku wyżynnego, znakomicie wykorzystującego uwarunkowania terenowe, w tym wypadku malownicze formacje skalne występujące w Rudawach Janowickich. Ruiny zamku rycerskiego znajdują się, na granitowej górze (561 m n.p.m.) wznoszącej się nad okolicą.

Zwanego od średniowiecza imieniem Bolka (1375 r. das Bolzenschlos, później Bolkoschlos, Bolzenstein).

Geneza budowy zamku

Według niektórych badaczy zamek zbudował w II połowie XIV w rycerz Clericus von Boltz, dworzanin książąt świdnicko-jaworskich. Jednak według innych wiadomości zamek ten był zbudowany w latach 1163-1201 przez księcia Bolesława Długiego dla ochrony leżących w okolicy domów i kopalni.
Clericus Bolze w latach 1370 stał się właścicielem pobliskiej wsi Mniszków, kupując ją wraz z kopalniami od Heirich der Baier.

Etapy rozbudowy zamku

Budowa zamku zakończyła się zdaniem niektórych historyków prawdopodobnie przed 1386 r., kiedy niedaleki Sokolec przeszedł w ręce rycerza Hannosa Reinbabena. Wykorzystano tu maksymalnie istniejące ukształtowanie terenu i istniejące samotnie stojące skały, które połączono kamiennym murem, co utworzyło dziedziniec. Na jednej ze skał wybudowano kwadratową wieżę, a po przeciwnej stronie dziedzińca budynek mieszkalny łączący się z domem kapelana, do którego schody wykuto w skale. Obok wieży znajdował się dom kobiet. W skale wykuto studnię, na południowo-wschodniej stronie dziedzińca wybudowano piekarnię i kuchnię.

Średniowieczna siedziba rycerska i zniszczenia

Mający stanowić odtąd siedzibę rodu, strzegący biegnących w pobliżu szlaków handlowych gmach został w 1433 r. zniszczony przez reprezentujących interesy biskupa wrocławskiego mieszczan świdnickich, którzy przybyli tu zbrojnie, starając się położyć kres częstym rabunkom na drogach - właściciele Bolczowa nie dość bowiem, że sympatyzowali z husytami, to nie stronili też od raubritterstwa, czyli bandyckich najazdów na tabory kupieckie.

Starosta księstwa świdnicko-jaworskiego, Konrad von Hochberg, 15 października 1512 r. sprzedał wsie Mniszków, Miedzankę, Janowice i Bolzenstein razem z wszystkimi kopalniami i placami kopalnianymi Halsowi Diepold von Burghaus.

Odbudowa i modernizacja w XVI wieku

Po zniszczeniach wojennych zamek został odbudowany dopiero w latach 1517—1518 prawdopodobnie przez Hansa Dippolda von Burghaus. Powstał wtedy dziedziniec, a w południowym narożniku wzniesiono wieżę obronną, zaś w murach rozmieszczono szereg strzelnic. Do odbudowy wykorzystano naturalne skały, tworząc monolityczną budowlę. Był to jeden z najsilniejszych punktów strategicznych, szczególnie ważny dla Śląska z uwagi na burzliwe wtedy czasy, związane z częstymi walkami o utrzymanie tego regionu przy koronie czeskiej.

W 1537 r. Hans Dippold von Burghaus sprzedał  dobra w Mniszkowie, Miedziance i Janowicach oraz zamek Bolczów królewskiemu sekretarzowi Jobstowi Ludwigowi Dietzowi. On wydał w 1539 r. nowe Prawo górnicze mające 113 artykułów w tym 13 artykuł traktował o zwolnieniach kopalń z podatków. Mimo tego po 4 latach tj. w roku 1543 sprzedał wszystkie swoje posiadłości braciom Hansowi i Franzowi Hellmann.

Wówczas to nastąpiło dalsze umocnienie warowni w związku z zagrożeniem Śląska ze strony Turków. W latach 1520—1550 zamek ponownie rozbudowano i unowocześniono. Wzniesiono wysunięty przed wieżę bramną kamienny mur oraz zbudowano basteję, suchą fosę. Przystosowano także mury do broni artyleryjskiej poprzez wykonanie strzelnic kluczowych. Prace kontynuowano do 1550 r. Prawdopodobnie również wtedy wykuto od strony barbakanu fosę, przez którą przerzucono most.

Następnymi właścicielami zamku była rodzina Schaffgotsch. Daniel von Schaffgotsch dokonuje w latach 1608-1609 niewielkiej przebudowy zamku.  

Schyłek świetności – wojna trzydziestoletnia

Podczas wojny trzydziestoletniej zamek pierwotnie służył za schronienie okolicznej ludności różnego stanu, wkrótce jednak został wzmocniony i obsadzony załogą cesarską, by poddać się pod naporem sił szwedzkich w r. 1641. Cztery lata później, przypuszczalnie na skutek zdrady jednego z obrońców, 5 grudnia 1645 został ponownie zdobyty i spalony przez Szwedów - spłonęła wówczas drewniana konstrukcja wraz z poszyciem i więźbą dachową. Od tamtego czasu Bolczów nie powrócił już do swej dawnej świetności. Będący w stanie mocno zaawansowanej, lecz wciąż pięknej ruiny stał się atrakcją turystyczną okolicy, m.in. w 1824 zwiedzał go król pruski Fryderyk Wilhelm III wraz z małżonką hrabiną Augustą von Harrach i cesarzową rosyjską Aleksandrą, a kilka lat później bawił tu książę, przyszły cesarz Niemiec Wilhelm I. W r. 1848 mieszkający w Janowicach hr. Wilhelm Stolberg-Wernigerode kupił zamek, a następnie przystąpił do zabezpieczania oraz fragmentarycznej rekonstrukcji rozsypujących się murów, uporządkował okoliczny teren i przywrócił do stanu używalności zasypaną studnię. W celu poprawienia warunków bezpieczeństwa odwiedzających wybudowano drewniane schody i poręcze, aby można było korzystać z punktów widokowych na panoramę Karkonoszy.

Bolczów jako atrakcja turystyczna

W końcówce XIX w przy murze zamykającym dziedziniec zamku górnego zbudowano małe schronisko turystyczne, które miało jakoby mieścić się w dużej Sali Rycerskiej. Była to tylko reklama, a z ówczesnych opisów wynika, że był to raczej skromny bufet. Przy okazji przeprowadzono prace nad zabezpieczeniem ruin. Po 1945 r. schronisko w zamku przestało funkcjonować, a pozbawiony dozoru obiekt zaczął popadać w ruinę. Dopiero w 1965 r. przeprowadzono prace zabezpieczające, usunięto zbędne drzewa, oczyszczono koronę murów i wykonano nowy most i bramę.

Współczesny widok i charakterystyka zamku

Najstarszą częścią założenia pozostaje zamek górny, który zajmuje obszar między dwiema formacjami skalnymi częściowo włączonymi w obwód obronny. Na wzgórzu północno-zachodnim, zwanym Kapelanią, stanął kamienny gmach mieszkalny o wymiarach ok. 7,8x20 metrów, podpiwniczony, w przyziemiu dwuizbowy, którego mury przetrwały do dziś. Po przeciwnej stronie wybudowano narożną czworoboczną basztę obronną, w kurtynie południowej zlokalizowano bramę, wiodącą na nieregularne podzamcze. W centralnej części dziedzińca znajdowała się wykuta w skale cysterna na wodę. Nowożytną fazę rozwoju zamku przedstawia dobrze zachowany system bramny z wieżą, basteją i barbakanem prowadzącym do mostu nad fosą.

Zamek Bolczów to wyjątkowy przykład średniowiecznej warowni, której historia, liczne przebudowy oraz dramatyczne zniszczenia odzwierciedlają burzliwe dzieje Śląska. Dziś, będąc malowniczą ruiną, przyciąga turystów i pasjonatów historii, oferując niezrównane widoki na panoramę Karkonoszy.

Gdzie warto przenocować w pobliżu Zamku Bolczów?

Jeżeli myślisz o zwiedzaniu Zamku Bolczów oraz innych atrakcji i chciałbyś zatrzymać się na dłużej w Rudawach Janowickich, zapraszamy na wyjątkowy wypoczynek w Piaskowym Koniu – komfortowych górskich domkach z prywatnym jacuzzi, sauną i podgrzewanym basenem. Te luskusowe domki, otulone pięknem krajobrazu Rudaw Janowickich, to idealne miejsce, by połączyć przygodę z chwilami relaksu.

Zarezerwuj jeden ze stylowych domków w górach i poczuj prawdziwe ukojenie blisko natury. Zamek Bolczów znajduje się bardzo blisko Piaskowego Konia. Z Mniszkowa można dość szlakiem w ok. 40 min.

Górskie domki Piaskowy Koń znajdują się w centrum Rudawskiego Parku Krajobrazowego, co czyni je świetnym miejscem na rodzinne wypady, romantyczne weekendy czy aktywne wakacje.

Planujesz wizytę w Rudawach Janowickich?

Sprawdź lokalizację Piaskowego Konia i zaplanuj niezapomniany urlop w otoczeniu natury i historii.

Zarezerwuj nocleg na stronie Piaskowego Konia i stwórz wyjątkowe wspomnienia!